توان بهره گيري از دست يکي از اساسي ترين وجوه تميز انسان با ساير موجودات زنده تلقي مي شود . بر اساس آمار هاي ارائه شده توسط سازمان هاي مختلف ميزان آسيب ديدگي هاي انگشتان دست و بازوان بين 40 تا 60 درصد کل حوادث شغلي متغير است . ولي در همه آمار ياد شده اينگونه حوادث رتبه اول را در بين حوادث شغلي حائز بوده است . از انواع خطراتي که انگشتان دست و بازوان را تهديد مي کنند مي توان به خطراتي نظير درجه حرارتهاي بالا يا پايين ، مواد مذاب ، مواد تيز و برنده ، مواد شيميايي و.... اشاره کرد که مي توانند پيامد هاي مختلفي را بدنبال داشته باشند .

با توجه به مطالب ياد شده ضرورت حفاظت از دست و بازو مشخص مي گردد . وسايل حفاظت فردي دست و بازو در انواع زير ديده مي شود :

الف ) دستکش ها

دستکش ها در انواع مختلفي تهيه مي شوند که هر يک مربوط به کار و تخصص خاصي مي باشند در زير به تعدادي از آنها اشاره مي گردد:

1- دستکش هاي لاستيکي : اين دستکشها براي حفاظت در برابر برق گرفتگي و شوکهاي ناشي از آن مورد استفاده قرار مي گيرد و براي افزايش مقاومت دستکش در برابر صدمات مکانيکي و فيزيکي نظير پارگي ، سوراخ شدن ، پوسيدگي و غيره با يک لايه حفاظتي پوشش داده مي شود .

2- دستکش هاي ساخته شده از لاستيک سنگين يا چرم استيلدار ( چرمي –فلزي ) : براي حفاظت دست و بازوان کارگران مراکز سمباده کاري سايشي و سند بلاست مورد استفاده قرار مي گيرد .

3- دستکش هاي چرمي يا آلومينيومي : اين دستکش ها براي حفاظت در برابر جرقه ، شعله و فلزات مذاب حاصل از عمليات جوشکاري ، برشکاري و لحيم کاري و غيره بکار مي روند . ممکن است براي انجام کارهايي که نيازمند مهارت دستي زيادي باشند از دستکشهاي چرمي با ضخامت کم استفاده شود .

4- دستکش هاي ضد ارتعاش : يکي از مهمترين و در عين حال فراوانترين خطرات فيزيکي که در محيط هاي شغلي ناحيه انگشتان ، دست ، مچ و بازوي کارگران را تهديد مي نمايد ارتعاش ناشي از استفاده از وسايل و ابزارهاي مرتعش نظير چکش هاي برقي ، کلنگهاي پنوماتيک ، مته ها و غيره مي باشد دستکش هاي ضد ارتعاش ساخته شده از لاستيک تنها توانايي محافظت در برابر ارتعاشهاي با فرکانس بالا را داشته در حاليکه دستکش هاي با جنس Sorbothane و Poron قادرند که دست و بازو را در برابر ارتعاش هاي با فرکانس بالا و پايين حفاظت نمايند .

در هنگام انتخاب و استفاده از دستکش ها بايستي به موارد زير توجه داشت :

در هنگام کار با مواد بسيار خطرناک نظير مواد بيولوژيکي ، سرطانزا و غيره لازم است که همزمان از دو جفت دستکش استفاده شود ، در صورت آلوده شدن بايستي بلافاصله دستکش رويي تعويض گردد که استفاده مجدد از اين دستکش ها توصيه نمي شود /. در هنگام کار با مواد سرمازا علاوه بر انتخاب مناسب جنس دستکش ، لازم است دستکش ها گشاد بوده و عاري از آزبست باشند . 

در صورت سابقه وجود حساسيت ، استفاده از دستکش هاي بدون پودر تالک توصيه مي شود .

بسته به شرايط استفاده لازم است که دستکش ها بخوبي تا بالاي مچ را بپوشانند . بطوريکه بين آستين لباس کار و دستکش فضاي خالي باقي نماند .

در هنگام کار با دستگاهها و ابزارهايي که داراي بخش هاي چرخنده هستند نظير دستگاه تراش ، مته ، اره و غيره نبايستي از دستکش استفاده کرد زيرا امکان گير کردن دستکش در بين قطعات متحرک و وارد شدن آسيب هاي وخيم وجود دارد .

دستکش هاي لاستيکي بين 15 تا 20 درصد قدرت چنگش را کاهش مي دهند.

ب )دستگيره ها

از دستگيره ها معمولا براي برداشتن و جابجايي قطعاتي با درجه حرارت هاي بالا و يا کم در بعضي از عملياتها استفاده مي شود و جنس آنها از موادي که در برابر عوامل ياد شده عايق باشند مثل پشم شيشه و آراميد، انتخاب مي شود .

ت) حفاظهاي انگشتان

وسايل فوق شامل تجهيزاتي مي باشند که بخشي از يک انگشت و يا کل انگشت و يا همه انگشتان دست را در برابر خطرات تهديد کننده بالاخص از نوع فيزيکي نطير سائيدگي و خراشيدگي و ساير جراحات محافظت مي کنند .

ث ) آستينها

هنگاميکه علاوه بر ناحيه دست حفاظت ناحيه بازو ضروري باشد از آستينهاي حفاظتي استفاده مي شود . آستينها ممکن است تنها از ناحيه مچ و ساعد محافظت کرده و يا حفاظت ناحيه آرنج و شانه ها را نيز تامين کنند . آستينهاي حفاظتي ممکن است همراه با دستکش هاي و يا به تنهايي مورد استفاده قرار گيرند . در اغلب موارد جنس آستينها همانند دستکشهاست .

ج ) مچ بندها

اين نوع تجهيزات حفاظت فردي به منظور محافظت مچ دست در برابر مخاطرات محيط هاي کار مورد استفاده قرار مي گيرند . مچ بندها بيش از آنکه حفاظتي در برابر مخاطرات فيزيکي ، شيميايي و مکانيکي باشند يک وسيله حفاظت فردي ارگونوميکي شناخته مي شوند زيرا از طريق کاستن از فشار هاي وارده و جلوگيري از ايجاد وضعيت ارگونوميکي نامطلوب در اين ناحيه ، از بروز عوارض مختلف پيشگيري مي کنند .

ح )کرمها و لوسيونها

در اغلب محيط هاي کاري استفاده از دستکش هاي حفاظتي يکي از مناسبترين تدابير ايمني براي محافظت دستان در مقابل خطرات موجود در محيط هاي کاري بشمار مي رود اما در مواردي ممکن است شخص به عللي نتواند از دستکش ها استفاده کند که در اين صورت استفاده از کرم و لوسيون جايگزين مناسبي مي تواند باشد. وسايل حفاظتي اخير ممکن است بدو شکل زير مورد استفاده قرار گيرند :

1 ) همراه با استفاده از دستکش ها که مي توانند مانع ايجاد ناراحتي دست کار گر در زير دستکش شوند ، لوسيونهاي ياد شده پوست را در مقابل تحريکات و سوزشهايي که به دلايل مختلف بوجود مي آيند محافظت کرده و جذب مواد شيميايي از طريق پوست را کاهش مي دهند .

2) لوسيونها و کرمهايي که بدون پوشيدن دستکش استفاده شده و دست را در برابر پاره اي از عوامل مخاطره زا محافظت مي نمايند .

استفاده از وسايل حفاظت فردي دست و بازو مي تواند احتمال آسيب رساني به دست را در حين انجام کار کاهش دهد . تشخيص اينکه با توجه به نوع کار کداميک از وسايل بالا مي تواند مناسب باشد از مهمترين عوامل تضمين کننده ايمني در حين انجام کار است .

منبع : محمد فام ، ايرج . تجهيزات حفاظت فردي